از علی اللهی ها چه میدانید؟

عکس فوق را مریدان فرقه علی اللهی طراحی کرده و پایگاه خبری آبنما نیوز  تنها صورت مبارک حضرت را پوشانده است.

شناخت و تشخیص غلات در تاریخ، یکی از دشوارترین و پیچیده ترین کارهای مورخان بوده است که احیاناً در این زمینه دچار اشتباهات فراوانی نیز شده اند. دلیلش این است که هیچ شخصی یا گروهی، عنوان غلات را برای خود نمی پذیرد و هیچکس عقیده خود را غلو آمیز نمی داند. علاوه براین غلات همواره اندیشه های خود را تا حد امکان به صورت سرّی نگه می داشتند که خود این امر هم عامل دیگری برای عدم امکان تحقیق دقیق در مورد آن ها می شد.

همچنین باید گفت: امروز آشکار شده است، بسیاری از اسم هایی که از آنها تحت عنوان رهبرای غلات یاد می شود، اصلاً وجود خارجی نداشته اند و عمدتاً دشمنان شیعه برای محکوم کردن شیعه و اتهام غلو زدن به تشیع این شخصیت ها را ساخته و پرداخته اند. اما به هر حال، کسانی بوده اند که حضرت علی (علیه السلام) یا دیگران را تا حد خدایی بالا می بردند. چنین کسانی هنوز هم وجود دارند. علی اللهی ها نیز از همین گروه ها هستند.

از مهم ترین جماعت های این گروه در عصر حاضر، کسانی هستند که در سوریه به علویون معروفند. آن ها ظاهراً معتقدند که خدا یک بار در قالب مسیح (ع) و بار دیگر در قالب علی (علیه السلام) حلول کرده است و دیگر بار در قالب مهدی (عج) ظهور خواهد کرد.

از مهم ترین خصوصیات مشترک غلات این است که به ظاهر شریعت وقعی نمی نهند، قائل به تناسخ هستند، و همچنین معتقدند که خدا در روح شخص مورد نظرشان حلول می کند و با او متحد می شود.

بسیاری از نویسندگان در مورد این گروه از غلات دچار اشتباه شده و آنها را فرقه ای از تشیع معرفی کرده اند و گفته اند: “غلات، کسانی هستند که در تشیع افراط کرده اند.” اگر چه این تعبیر افراط در تشیع تعبیر صحیحی نیست، اما چند تفاوت بارز هست که بر اساس آنها به هیچ وجه نمی توان غلات را فرقه ای از شیعه دانست:

۱- شیعه کسانی هستند که قائل به امامت حضرت علی(علیه السلام) و جانشینی او پس از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می باشند. حال چگونه می توان وضع کسانی را که قائل به الوهیت حضرت علی (علیه السلام) (نه امامت وی) هستند، افراط در تشیع نامید؟ در واقع اینها عملاً با این اعتقادشان، سه اصل از اصول عقاید شیعه ،یعنی توحید، نبوت، و امامت را انکار می کنند.

۲- شیعه پیرو تعالیم اسلام و تعالیم ائمه معصوم (علیهم السلام)  است، در حالی که غلات بسیاری از تعالیم ائمه (علیهم السلام) به ویژه در مورد توحید را زیر پا گذاشته اند.

۳- از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) احادیث فراوانی در مذمت غلو کنندگان و جهنمی بودن آنان ذکر شده است، به طوری که دشمن اهل بیت و غلو کننده در حق اهل بیت را مثل هم دانسته اند و مسلم است که کسی که با دشمن اهل بیت هم رتبه است، نمی تواند شیعه باشد.

از آن جا که عقاید فرقه علی اللهی ( اهل حق ) مبتنی بر خرافات است و بنا به گفته خودشان جوهرکشی از تمام ادیان می‌باشد^(۱) ، به اهم باورهای ایشان اشاره می کنیم:

الف. در مورد خدای متعال این مسلک به سلطان سهاک و قبل از او بابا خویشن (مبارک شاه) و ناعوث و حضرت علی ـ علیه السّلام ـ جنبه خدایی می‌دهد، و نوعی الوهیت نسبت به آنها قائل است.^(۲) در نقد و بررسی این نوع طرز تفکر که برای خدای متعال همتا و نظیری قائل است، متکلمان اسلامی و حکمای الهی براهین متعددی اقامه‌ کرده‌اند که به یک مورد اشاره می‌کنیم: «هر گاه فرض کنیم که برای خدای جهان، همتا و نظیری وجود دارد، لازمه‌اش این است که خدای جهان و همتای او هر یک از دو جزء مرکب باشند و ترکیب شدن از دو جزء مستلزم نیاز و احتیاج است و احتیاج با خداوندگاری سازگار نیست.»^(۳) علاوه بر اینها آیه شریفه (لیس کمثله شیء) »; ^(۴) هر گونه نظیر و شبیهی را از خدای متعال به صراحت نفی می‌کند و اولین مرتبه از مراتب توحید، توحید ذاتی است که می‌گوید: «خدا واحد است، نه مثلی دارد و نه نظیری و نه شبیهی و نه عدیلی».^(۵)

ب. نماز و روزه نماز و روزه به شیوه اسلامی در مسلک اهل حق کاملاً مردود است و سلطان سهاک در مسائل عقیدتی تأکید کرده که روزه سه روز و نیاز به جای نماز قرار دارد.^(۶) لذا در حقیقت مصداق دوزخیانند که خدای متعال می‌فرماید: «بهشتیان از دوزخیان می‌پرسند: چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟ می‌گویند: ما از نمازگزاران نبودیم».^(۷) در مورد نیاز هم باید گفت: که با وجود زکات (فطریه، زکات مال)، ‌خمس، صدقات، قربانی عید قربان و… که همه از انفاقات شرعی هستند، احتیاجی به نیاز که بدعتی در دین است، نیست.^(۸)

ج. تناسخ و حلول از ارکان اصلی اعتقادات اهل حق، تناسخ و حلول است که می‌گویند: طبق نامه (سرانجام) هر صاحب روحی مظهر یا جامه روح دیگری از ماقبل است و انسان باید هزار مرتبه متولد شود و هر مرتبه در قالبی زندگی کند تا در هزار و یکمین مرحله، بهشتی یا جهنمی شود و هر بار که می‌میرد، لازم نیست به صورت انسان دیگری متولد گردد، گاهی به صورت گاو، گاهی به صورت شتر و… به دنیا می‌آیند.^(۹) و امّا در مورد حلول می‌گویند: «خداوند به جسد پیامبران، امامان و رهبران اهل حق حلول کرده، به میان مردم آمده و گفته است: «گهی بنده، گهی خالق که مائیم».^(۱۰) در ردّ اندیشه حلول و اتحاد گفته‌اند که لازمة این سخن ترکیب در ذات خداست که ملازم با احتیاج است و احتیاج در ذات خدا راه ندارد.^(۱۱) علاوه بر اینها امام صادق ـ علیه السّلام ـ ، می‌فرماید: «تناسخی‌ها خیال می‌کنند خدایشان از بدنی به بدن دیگر می‌رود.»^(۱۲) در یک جمع بندی نهائی به این نتیجه می‌رسیم که اهل حق بالاترین غلو را در حق پیشوایان خود قائل هست و این مسلک جوهرکشی از ادیان مختلف وحیانی و غیروحیانی است، و آثاری از مذاهب مانوی و یهود و مسیحیت در مذهب آنها به چشم می‌خورد.^(۱۳) به تعبیر دیگر مذهب آنها کشکولی است که از هر مسلک و مذهبی یک مطلب اخذ کرده و بدون کمترین توجیه عقلانی و یا وحیانی آنها را تبلیغ می‌کنند. این عقاید نه تنها از ساختار مستحکمی برخوردار نیستند، بلکه در تناقض با هم دیگر می‌باشند و هیچ تبیین عقلانی را بر نمی‌تابند. ^(۱۴)

———————————————————————————————————————————————-

پی نوشت:

(۱) . مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص ۷۷ به نقل از آثار الحق، ج ۱، ص ۲۰، گفتار ۴۲٫
(۲) . ر.ک به: مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص ۳۶٫
(۳) . سبحانی، جعفر، الهیات و معارف اسلامی، ص ۱۰۹٫
(۴) . شوری/۱۱٫
(۵) . سبحانی، جعفر، العقیدیة الاسلامیه علی ضوء مدرسة اهل البیت، ص ۴۵٫
(۶) . مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص ۳۸، به نقل از کتاب سرسپردگان، ص ۶۴٫
(۷) . مدثر/۴۱ ـ ۴۴٫
(۸) . ر.ک‌: مالا میری کجوری، احمد، اهل حق، تحقیقی پیرامون تاریخ، پندار و کردار اهل حق، ص ۲۴۹٫
(۹) . ر.ک: مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص ۶۴، به نقل از شاهنامه حقیقت، جیحون آبادی، ص ۴۴٫
(۱۰) . ر.ک‌: مالا میری کجوری، احمد، تحقیقی پیرامون تاریخ، پندار و کردار اهل حق، ص ۲۳۶٫ (۱۱) . ر.ک: سبحانی، جعفر، الالهیات و معارف اسلامی، ص ۱۲۳٫
(۱۲) . ر.ک: بحار الانوار، ج ۴، ص ۳۲۰ ـ ۳۲۱، باب ابطال تناسخ.
(۱۳) . ر.ک: مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق، ص۳٫
(۱۴) . گرد آوری از: واحد تحقیقات معارف اسلامی، پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله مکارم شیرازی(حفظه الله).

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ